Ks. Arcybiskup prof. dr hab. Kazimierz Majdański

Założyciel Wydziału Studiów nad Rodziną

Studia i stopnie naukowe

1934-1939 – studia w Wyższym Seminarium Duchownym we Włocławku
1946-1949 – studia na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu we Fryburgu Szwajcarskim
1947 – licencjat (Uniwersytet we Fryburgu Szwajcarskim)
1949 – doktorat z teologii moralnej (Uniwersytet we Fryburgu Szwajcarskim; praca pt. Le rôle des biens extérieurs dans la vie morale – d’après Saint Thomas d’Aquin, Paryż – Vanves 1951, promotor : o. prof. Thomas Deman OP, recenzenci : o. prof. Arthur-Fridolin Utz OP i o. prof. Marie-Dominique Philippe OP)
1972 – stopień doktora habilitowanego w zakresie teologii praktycznej (Akademia Teologii Katolickiej w Warszawie; tematem wykładu habilitacyjnego był całokształt dorobku naukowo-dydaktycznego, a pracą syntetyzującą „Piętnastolecie wznowionego Ateneum Kapłańskiego”)
1982 – tytuł profesora nadzw. teologii

Praca naukowo-dydaktyczna

1949-50 – zastępca redaktora naczelnego „Ateneum Kapłańskiego”
1949-67 – wykłady w Wyższym Seminarium Duchownym we Włocławku w zakresie teologii moralnej szczegółowej (aretologia i sakramentologia), ze stopniową specjalizacją w zakresie etyki życia rodzinnego, oraz – okresowo – wykłady z homiletyki (1952-1957 – był także wicerektorem tegoż Seminarium)
1956-1975 – redaktor naczelny „Ateneum Kapłańskiego” – pismu nadał nowy kształt: poszczególne zagadnienia były odtąd podejmowane w monograficznych zeszytach lub w zespołach zeszytów przez specjalistów z różnych dziedzin; wśród tematów ważne miejsce zajęła problematyka małżeństwa i rodziny, duszpasterstwa rodzin, obrony życia, komentarz do dokumentów Soboru Watykańskiego II, formacja kapłańska, kultura współczesna
od 1969 – praca naukowo-dydaktyczna w Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie – wykłady w zakresie teologii znaków czasu, teologii małżeństwa i rodziny, nauk o rodzinie
1972-75 – w ramach pracy na ATK opracowanie pionierskiego programu studiów nad rodziną
1975-94 – dyrektor i przewodniczący Rady naukowej Instytutu Studiów nad Rodziną ATK

Organizacja nauki

1) Organizacja Instytutu Studiów nad Rodziną ATK (obecnie – Wydziału Studiów nad Rodziną UKSW)

Na początku lat siedemdziesiątych bp K. Majdański wraz z zespołem pracowników ATK przygotował projekt Instytutu Teologii Pastoralnej (wśród jego sekcji było też duszpasterstwo rodzin), który jednak nie powstał z powodu braku zgody ministerstwa. W tej sytuacji ks. bp K. Majdański kontynuował prace nad zorganizowaniem odrębnych studiów nad rodziną. Wraz ze współpracownikami (zwłaszcza prof. Jerzym Ozdowskim i dr med. Moniką Wójcik) opracował oryginalny program naukowo-dydaktyczny dla interdyscyplinarnego Instytutu Studiów nad Rodziną. Celem studiów było ukazanie w sposób interdyscyplinarny – poprzez różne dyscypliny naukowe prawdy Bożego zamysłu o małżeństwie i rodzinie.

Instytut w chwili powstawania nie miał żadnych wzorców. Interdyscyplinarny system nauk o rodzinie został wypracowany jako pomysł pionierski w dziedzinie nauki. (Z tych doświadczeń korzystały powstałe później w innych krajach ośrodki naukowe, w tym Instytut Studiów nad Małżeństwem i Rodziną przy Uniwersytecie Laterańskim w Rzymie).

Po długich staraniach Ministerstwo w 1975 r. zgodziło się na utworzenie nowej placówki.

Założyciel podjął następujące zadania:

• Zorganizowanie, powołanego do życia przez Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki w dniu 29 kwietnia 1975 r., samodzielnego Zakładu Teologii Praktycznej, ukierunkowanego na wypracowanie naukowych podstaw dla duszpasterstwa rodzin. Zakład został 1 kwietnia 1980 r. przekształcony w Instytut Studiów nad Rodziną. Staraniem założyciela Instytut został wyposażony w odpowiednie zaplecze lokalowe, a także obszerną bibliotekę specjalistyczną.
• Kierowanie całością prac naukowo-badawczych i dydaktycznych nowej placówki (1975-1993 był dyrektorem Instytutu i przewodniczącym Rady naukowej).
• Troska o podnoszenie kwalifikacji pracowników naukowych, koordynację metod i tematyki wykładu, realizację pracy zespołowej, współpracę w wypracowywaniu założeń naukowo-badawczych i naukowo-dydaktycznych nauk o rodzinie (regularne spotkania pracowników naukowych Instytutu, ich wspólny udział w seminariach magisterskich i doktoranckich, redagowanie publikacji zbiorowych)
• Prowadzenie wykładów z zakresu teologii małżeństwa i rodziny oraz wprowadzenia do nauk o rodzinie.
• Prowadzenie seminarium doktoranckiego i magisterskiego.
• Starania o zatwierdzenie w oparciu o doświadczenia i program Instytutu nowego kierunku studiów wyższych w Polsce: „nauki o rodzinie” (Rada Główna Szkolnictwa Wyższego zatwierdziła ten kierunek w 1995 r.).
• Troska o szeroką współpracę Instytutu z ośrodkami naukowymi krajowymi i zagranicznymi.

2) Wkład w rozwój i organizację nauki związany z posługą biskupa szczecińsko-kamieńskiego

• Utworzenie punktu konsultacyjnego Instytutu Studiów nad Rodziną w Szczecinie.
• Utworzenie Wyższego Seminarium Duchownego w Szczecinie, organizacja studiów filozoficzno-teologicznych.
• Troska o rozwój nauki na Pomorzu Zachodnim: stałe kontakty z przedstawicielami uczelni szczecińskich, starania o utworzenie Uniwersytetu w Szczecinie, przeciwdziałanie likwidacji Wyższej Szkoły Morskiej.

Kierunki własnej pracy badawczej

1) Martyrologium duchowieństwa polskiego w okresie II wojny światowej – jako istotny wkład w trudne i doniosłe dzieje Narodu.

2) Studium teologiczne, dotyczące myśli Soboru Watykańskiego II.

3) Synteza teologii małżeństwa i rodziny:

– systematyzacja głównych zagadnień, wchodzących w zakres teologii małżeństwa i rodziny – stworzenie całościującej syntezy (jak własną zasadę całościującą przyjął teologiczną kategorię powołania, którego główną treścią jest miłość małżeńska, z natury swej skierowana ku rodzicielstwu, a więc ku przekazywaniu życia ludzkiego i wychowaniu),
– pogłębienie wypracowanych i znanych elementów teologii małżeństwa i rodziny, zwłaszcza „niezwykłej wartości sakralnej stanu małżeńskiego” (KDK 47), z całą problematyką rzeczywistości zbawczej i uświęcającej, otwierającej horyzonty dla teologii wewnętrznego życia stanu małżeńskiego; także – analiza społecznych wymiarów – w sensie przyrodzonym i nadprzyrodzonym – stanu małżeńskiego.
– Badania zostały podjęte wobec braku całościowego ujęcia teologii w tym zakresie („Eine eigene Theologie der Familie ist noch immer ein Desiderat” – J. David, Sacramentum Mundi, Herder 1968, II col. 16).
– Opracowaną syntezę teologii małżeństwa i rodziny abp K. Majdański przedstawił najpierw w formie skryptu dla studentów, następnie w zmienionej i poszerzonej formie publikacji książkowej pt. „Wspólnota życia i miłości. Zarys teologii małżeństwa i rodziny” (Pallotinum, Poznań-Warszawa 1979 /I wyd./, 1983 /II wyd./, Fundacja Pomoc Rodzinie, Łomianki 2001 /III wyd. uzupełnione/; tłumaczenie na jęz. włoski i francuski).

4) Analiza głównych elementów współczesnej problematyki małżeństwa i rodziny, ze szczególnym uwzględnieniem interdyscyplinarności w tej dziedzinie:

– opracowanie całościowego programu naukowo-badawczego dla studiów nad rodziną,
– szereg artykułów i referatów poświęconych teologicznym i duszpasterskim problemom rodziny,
– badania dotyczące wypracowania założeń dla nauk o rodzinie jako samodzielnej dziedziny naukowej.

5) Wypracowywanie współczesnego modelu duchowości (małżonków i rodziny, kapłanów i osób konsekrowanych), opartego na wzorze Najświętszej Rodziny z Nazaretu (studium teologiczno-pastoralne, a zarazem popularyzacja tego zagadnienia).

6) opracowanie programu walki z alkoholizmem na terenie naukowo-społecznej działalności ATK, przygotowanie i prowadzenie sympozjum pastoralnego pt. „Antropologiczne kategorie trzeźwości”.

Sympozja, kongresy międzynarodowe i krajowe, referaty

1) Liczne referaty z zakresu problematyki teologiczno-małżeńskiej na kursach duszpasterskich, z okazji dni skupienia duszpasterzy, rekolekcjonistów i misjonarzy, na konferencjach dla księży i osób świeckich, organizowanych w różnych ośrodkach krajowych.

2) Szereg referatów wygłoszonych na sympozjach i kongresach naukowych o zasięgu krajowym.

3) Czynny udział w Sympozjach Biskupów Europejskich: w lipcu 1969 r. w Chur (Szwajcaria) oraz w październiku 1975 r. w Rzymie.

4) Uczestnictwo w licznych międzynarodowych sympozjach i kongresach. Niektóre, przykładowo podane referaty:

• Einige Bemerkungen uber die Familienseelsorge in Polen (referat informacyjny wygłoszony w czasie obrad FEPCA w St. Polten, 27-29.IX.1970 nt. Familie und Gesellschaft).
• Das Institut fur Familienselsorge in Warschau. Referat nt. naukowo-teologicznych i pastoralnych działań na rzecz rodziny w Polsce wygłoszony podczas sympozjum pastoralnego nt. Familie – Hoffnung für die Zukunft Europas. Europäischer – Familienkongress, Wien-Baden 26-29.X.1978, s. 145-149. Wien 1979.
• „Rodzina – źródłem powołań”, referat na międzynarodowym sympozjum w Fatimie, 20.09.1980.
• „Ce pèlerinage constitue une merveilleuse continuation du Synode” – Saint-Paul-Hors-les-Murs, le 9 novembre 1980.
• „Le don le plus précieux du mariage” (GS, 50). Przemówienie wygłoszone na rozpoczęcie obrad I Międzynarodowego Kongresu Rodzin Afryki i Europy 10.01.1981.
• „Giuseppe Capo della Sacra Famiglia, modello e protettore della famiglie cristiane”. Roma, 15.03.1981.
• „La Famiglia e la vita della Chiesa”. 3.05.1981. IV Corso Nazionale di Orientamento Sociale e Politico „La famiglia e la vita”.
• „Rodzina – szkołą czynnego współczucia” – referat wygłoszony na międzynarodowym sympozjum w Kevelar, 1983.
• Les trois privilèges, les trois tentations de femme eternelle. Lyon – La femme renouveau de la famille de la société de l’Eglise, 16-17.03.1985.
• Communauté de Vie et d’Amour. Paray-le Monial, 18.07.1988.
• La civilisation de la vie – VI Colloque national de la Famille Chrétienne, Metz 5-7.05.1989.
• Udział w sympozjum „Die Zukunft der Welt und der Kirche geht über die Familie” w Rolduck, 5-7.10.1990.
• Réflexions sur les fondements scientifiques de toute action pro life” – referat wygłoszony na sympozjum Pro-life w Rzymie, 14-16.11.1991.
• „Nauka w służbie życiu” – referat na Światowym Kongresie Pro-life w Bratysławie, 28-30.05.1992.
• Udział w Kongresie Rodzin w Schönstadt
• „Vocation au mariage – vocation a la sainteté”. Venasque (Notre Dame de Vie) – Recontre spirituelle et théologique „Sainteté et nouvelle Evangélisation”, 19-25.07.1992.
• Rodzina – miejsce Przymierza. Referat wygłoszony na XVIII Międzynarodowym Kongresie Rodziny w Warszawie, 14.04.1994.
• La dimensione spirituale del servizio alla vita. Referat wygłoszony w Montecatini, 6.11.1994, w czasie Krajowego Kongresu Włoskich Obrońców Życia.
• Questione demografica tra la civiltà della vita e la civiltà della morte, Turyn, 26.11.1994.
• Ethisch Grundfragen und christlich-demokratische Identidäd. Referat na Seminarium nt. „Zukunftsfragen im europäischen Dialog”, St. Augustin, 4-6.12.1994.
• Słowo wstępne na otwarcie Międzynarodowej Konferencji nt: „Społeczno-ekonomiczna rola rodziny” zorganizowanej przez NSZZ Solidarność, Warszawa, 4-5.03.1995 r.
• 5-7.10.1995 – referat na II światowym spotkaniu Instytutów Badań nad Małżeństwem i Rodziną oraz Instytutów Bioetyki w Rzymie.
• 23-25.11.1995 – udział w X Międzynarodowej Konferencji organizowanej w Rzymie przez Papieską Radę ds. Duszpasterstwa Służby Zdrowia pt. „Da Ippocrate al Buon Samaritano”.
• Życie w blasku Prawdy. Referat na Międzynarodowym Kongresie nt. „Evangelium vitae – encyklika ocalenia współczesnej rodziny i świata”, Warszawa, 22-24.11.1996.
• Le sperimentazioni, una storia vissuta, referat wygłoszony podczas sympozjum poświęconemu 50-leciu procesu norymberskiego, zorganizowanemu przez Uniwersytet w Lecce (Włochy), 5-7.12.1997.

Udział w licznych sympozjach Instytutów bioetyki i Instytutów studiów nad rodziną.

5) Organizacja kongresów i sympozjów, współudział w ich organizacji, m.in:

• 20-21.06.1978 – Ogólnopolskie sympozjum pastoralne „Antropologiczne kategorie trzeźwości” (Warszawa)
• 02.1982 – Sympozjum naukowe nt. Adhortacji apostolskiej „Familiaris consortio” (Warszawa)
• 04.1985 – Sympozjum z okazji 10-lecia ISNaR (Łomianki)
• 27-29.10.1988 – Sympozjum naukowe w XX-tą rocznicę encykliki „Humanae Vitae” pt. „Dar ludzkiego życia” (24-27.09.1988 – Szczecin, 5-8.10.1988 – Lublin, 27-29.10.1988 – Warszawa)
• 04.1990 – Sympozjum z okazji 15-lecia ISNaR (Łomianki)
• 04-1.05.1990 – Sympozjum Europejskie nt. „Przyszłość Europy idzie przez rodzinę – odrodzenie rodziny dokonuje się przez Świętą Rodzinę” (Łomianki)
• 11.1990 – Seminarium dla dziennikarzy „Tak – życiu, tak – prawdzie” (Łomianki)
• 12.1990 – Sympozjum: „Cywilizacja życia” (Łomianki)
• 04.1991 – Spotkanie z Parlamentarzystami RP nt. Karty Praw Rodziny (Łomianki)
• 29 V 1993 – Dyskusja z udziałem Przewodniczącego i Sekretarza Papieskiej Rady Rodziny i Rady naukowej Instytutu nt. „Nauki o rodzinie w relacji do duszpasterstwa rodzin i nowej Ewangelizacji”
• 14-17.04.1994 – XVIII Międzynarodowy Kongres Rodziny w Warszawie
• 28-29.05.1994 – Sympozjum poświęcone Listowi do Rodzin Ojca Świętego Jana Pawła II (Warszawa)
• 04 – 1.05.1995 – Sympozjum naukowe z okazji 20-lecia Instytutu Studiów nad Rodziną „Pontyfikat Jana Pawła II w służbie rodziny” (Łomianki)
• 18-19.05.1996 – Sympozjum naukowe „Płciowość w wychowaniu integralnym”, poświęcone dokumentowi Papieskiej Rady Rodziny „Ludzka płciowość: prawda i znaczenie” (Warszawa)
• 22-24.11.1996 – Kongres międzynarodowy pt. „Evangelium vitae – encyklika ocalenia współczesnej rodziny i świata” (Warszawa)
• 30 XI – 1 XII 1998 – Sympozjum międzynarodowe nt. „Medycyna i prawo: za czy przeciw życiu?” – w 50. rocznicę uchwalenia przez ONZ Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka. Sympozjum odbywało się w Warszawie, Lublinie i Krakowie w dniach 30 XI – 5 XII 1998. Organizatorami byli: Papieska Akademia Życia, Instytut Jana Pawła II KUL, Instytut Studiów nad Rodziną w Warszawie-Łomiankach, Instytut Teologii Rodziny PAT w Krakowie
• 13-14 V 2000 – Międzynarodowe sympozjum naukowe nt. „Rodzina na przełomie wieków” – z okazji jubileuszu 25-lecia ISNaR
• 23 IV 2005 – Międzynarodowe sympozjum nt. „Przyszłość ludzkości idzie przez rodzinę” – z okazji 30-lecia ISNaR

Współpraca z ośrodkami naukowymi

• W czasie studiów (1946-49) na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu we Fryburgu Szwajcarskim – kontakty z Instytutem Pastoralnym we Fryburgu, założonym i prowadzonym przez ks. prof. Xavier von Hornsteina.
• Jako redaktor naczelny „Ateneum Kapłańskiego” utrzymywał kontakty ze wszystkimi środowiskami teologicznymi w Polsce, prowadząc konsultacje – indywidualnie lub grupowo – ze specjalistami z różnych dziedzin nauki. W tym okresie z „Ateneum” współpracowało ok. 400 autorów, w tym kilkudziesięciu wybitnych autorów zagranicznych.
• Nawiązywanie kontaktów z teologami europejskimi przy okazji udziału w Soborze Watykańskim II i innych okazjach, jak na przykład poprzez czynne uczestnictwo w Sympozjach Biskupów Europejskich.
• Jako założyciel Instytutu Studiów nad Rodziną oraz członek Prezydium Papieskiej Rady ds. Rodziny utrzymywał stałe kontakty z ośrodkami naukowymi krajowymi i zagranicznymi zajmującymi się studiami nad rodziną (m.in. Instytut Jana Pawła II KUL, Instytut Rodziny PAT w Krakowie, Instytut Jana Pawła II Studiów nad Małżeństwem i Rodziną przy Papieskim Uniwersytecie Lateraneńskim w Rzymie, Instytut Jana Pawła II w Waszyngtonie, Instytut Nauk o Rodzinie Uniwersytetu Nawarry w Pampelonie, i in.)

Nagrody, odznaczenia, tytuły honorowe

• 1991 – niemiecki Wielki Krzyż Zasługi z Gwiazdą (Das grosse Verdienstkreuz mit Stern des Verdienstordens der Bundesrepublik Deutschland) – „za wielki wkład w pojednanie polsko-niemieckie”
• 1992 – doktorat honoris causa Uniwersytetu Szczecińskiego „w uznaniu wybitnych zasług dla Uniwersytetu i ziemi szczecińskiej, a także za całokształt działalności naukowo-badawczej, dydaktycznej i edytorskiej”
• 1994 – Nagroda im. W. Pietrzaka – nagroda naukowa przyznana za „wybitny wkład w rozwój teologii małżeństwa i rodziny ze szczególnym uwzględnieniem organizacji i prowadzenia Instytutu Naukowego Studiów nad Rodziną w Akademii Teologii Katolickiej”
• 1995 – Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski
• 1995 – Order „Polonia Mater nostra est”
• 1996 – medal za zasługi dla Uniwersytetu Szczecińskiego
• 1996 – honorowe obywatelstwo Szczecina
• 2003 – honorowe obywatelstwo Łomianek
• 2004 – honorowe obywatelstwo Warszawy
• 2005 – honorowe obywatelstwo Stargardu Szczecińskiego
• 2005 – honorowe obywatelstwo Polic
• 2006 – Order Orła Białego „w uznaniu znamienitych zasług dla Rzeczypospolitej Polskiej, za propagowanie wartości i znaczenia małżeństwa i rodziny we współczesnym społeczeństwie”